Than Win Hlaing - ဦးသန္းေ႐ႊ (သိ္ု႔မဟုတ္္) ေနျပည္ေတာ္ မင္္းသားႀကီး

 
ဦးသန္းေ႐ႊ (သိ္ု႔မဟုတ္္) ေနျပည္ေတာ္ မင္္းသားႀကီး  
သန္း၀င္းလႈိင္ ၊ ဧျပီ ၁၇၊ ၂၀၁၄

နိဒါန္း
ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီးသန္းေရႊ၏အေၾကာင္းကိုေရးသားရသည္မွာမလြယ္ကူလွေပ။ျမန္မာစာေပေလာက ၌ သူ ့အေၾကာင္းတရားဝင္ ေရးသားထုတ္ေဝေသာစာအုပ္ဟူ၍မရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္သည္။ သူႏွင့္ပတ္သက္၍    The Irrawaddy အပတ္စဥ္ဂ်ာနယ္ တည္ေထာင္သူႏွင့္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ေအာင္ေဇာ္ေရးသားခဲ့ေသာ”အာဏာရွင္မ်ားႏွင့္ျမန္မာတပ္မေတာ္”အခန္းဆက္ေဆာင္ပါးတြင ္  သာပါရိွသည္။
          ထို ့ျပင္ ၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္က ထိုင္းႏိုင္ငံရိွ Silkworm စာအုပ္တိုက္မွထုတ္ေဝေသာစာေရး ဆရာ ဘင္နဒစ္ေရာ္ဂ်ာစ္(Bendict Rogers) ေရးသားခဲ့သည့္ Than Shwe:Unmasking Burma’s Tyrant (ဦးသန္းေရႊ၊ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မင္းဆိုးမင္းညစ္တစ္ဦးကိုမ်က္ႏွာဖံုးခြာၾကည့္ျခင္း) စာအုပ္ ၌လည္းဦးသန္းေရႊႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ  အခ်က္အလက္အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ  လဲြမွားေန ေသာ္လည္း မျဖစ္ႏိုင္ဟုျငင္းဆိုရန္လည္းခက္လွပါသည္။
          မည္သို ့ဆိုေစ ဦးသန္းေရႊသည္ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကမွအနားယူသြားျပီဟုသူ ့တပည့္ မ်ားက   မည္သို ့ပင္ဆိုေနေစကာမူ သူသည္  ကလာကာေနာက္ကြယ္မွ ယေန ့တိုင္ ၾကိဳးကိုင္ ခ်ယ္လွယ္ေနဆဲျဖစ္သည္။၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္၌ က်င္းပမည့္  အေထြေထြေရြးေကာက္၌ တရားမွ်တမွဳ ႏွင့္ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတျဖစ္ေရးအပါအဝင္ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္အားလံုး၏ အေလး အနက္အက်ိဳးဆက္ အားလံုးသည္သူ ့အေပၚတြင္သာမူတည္ေနေသာေၾကာင့္ သူ ့အေၾကာင္း လက္လွမ္းမွီသေရြ ့စံုစမ္းရွာေဖြ၍ ေရးသားလိုက္ပါသည္။အစံုတရာလဲြေခ်ာ္မွဳမ်ားရိွပါက တည့္ မတ္ေပးပါရန္ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္။

                        အပိုင္း (၁)
ေနာက္ခံသမိုင္း
          ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ၊ မတ္္လ ၂ ရက္ေန႔  အဖြဲ႔၀င္ ၁၇ ဦး ပါ၀င္ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေနဝင္း ဦးေဆာင္သည့္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီသည္ ျပည္သူေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ထားေသာ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရကို လက္နက္အားကိုးျဖင့္ ျဖဳတ္ခ်၍ အာဏာသိမ္းပိုက္ခဲ့ကာ ႏိုင္ငံေတာ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုအပါအ၀င္ အစိုးရအဖြဲ႔၀င္ ၀န္ႀကီးမ်ားကိုလည္း ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းလိုက္သည္။ ၁၉၆၂ ခု၊ မတ္လ ၇ ရက္ေန႔တြင္  ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီသည္ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္၍ လက္႐ွိ တရားဥပေဒအားလုံးသည္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီက မ႐ုတ္သိမ္းသမွ် (သို႔မဟုတ္) မျပင္ေသးသမွ် ဆက္လက္အာဏာ တည္ေစရမည္ဟု ျပဌာန္းခဲ့သည္။ မတ္ လ ၃၀ တြင္ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္၊ တရားလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ တရား၀န္ႀကီးမ်ားကို ရပ္စဲၿပီး အာဏာသိမ္းေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္းကိုယ္တိုင္ တရားေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ေသာ တရား႐ုံးခ်ဳပ္ကို အသစ္ျပန္လည္ ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။ အစိုးရ၏ အႀကံေပးေကာ္မ႐ွင္ႏွင့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မ႐ွင္တို႔ကိုလည္း ဖ်က္သိမ္းခဲ့သည္။ ဧၿပီ ၁ တြင္ တရားစီရင္ေရး တရား႐ုံးမ်ား၊ အက်ဥ္းေထာင္မ်ား၊ ျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႔ အခ်ဳပ္စခန္းမ်ားကို စီမံခန္႔ခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္တရား႐ုံးခ်ဳပ္ကို အသစ္ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းၿပီး တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ တရားသူႀကီးမ်ားကို ခန္႔ထားလိုက္သည္။
          ထို႔ေနာက္ ၁၉၆၂ ခု၊ ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာ့ဆို႐ွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ (မဆလ) ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ ဥပေဒကို ေၾကညာ၍ မဆလ ပါတီကို စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၁ တြင္ မဆလ ပါတီ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ၁၉၇၄ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒကို ေရးဆြဲ၍ ၁၉၇၄ ဒီဇင္ဘာလတြင္ အေယာင္ျပ ဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပကာ ၁၉၇၄ ဇန္နဝါရီလ ၃ ရက္ေန ့တြင္ အတည္ျပဳ ျပဌာန္းခဲ့သည္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို အေျခခံ၍ ၁၉၇၄၊ ဇန္န၀ါရီလ ၂၇ ရက္မွ စတင္ကာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူ႔ေကာင္စီ အဆင့္ဆင့္ ေ႐ြးခ်ယ္ တင္ေျမွာက္ပြဲမ်ားကို က်င္းပခဲ့သည္။
          ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီသည္ ၁၉၇၄ ခု ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၈ ရက္စြဲပါ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ ၁၁၅၊၁၁၆၊၁၁၇ တို႔ကို ထုတ္ျပန္ကာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀း က်င္းပသည့္ေန႔မွစ၍ ကခ်င္ျပည္နယ္ဦးစီးအဖြဲ႔၊ ကယားျပည္နယ္ဦးစီးအဖြ႔ဲ၊႐ွမ္းျပည္နယ္ဦးစီးအဖြဲ႔ႏွင့္ ခ်င္းေရးရာဦးစီးအဖြဲ႔တို႔ကိုလည္းေကာင္း၊ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီ အတိုင္ပင္ခံ အဖြဲ႔ကိုလည္းေကာင္း၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္က ျပည္သူ႔လုပ္ငန္း စစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ကို ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္သည့္ေန႔မွစ၍ျပည္သူ႔ေငြစာရင္း၊စစ္ေဆးေရးေကာ္မတီကိုလည္းေကာင္း၊ဖ်က္သိမ္းေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။
          ၁၉၆၂ မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္အထိ တစ္ပါတီ အာဏာ႐ွင္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္၍ ႏွစ္တိုႏွစ္႐ွည္ စီမံကိန္း ေရးဆြဲ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့ေသာ္လည္း အာဏာအလြဲသုံးစားမႈမ်ား၊ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား ႐ွာမႈမ်ား၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ား၊ ေလလြင့္ျပဳန္းတီးမႈမ်ား၊ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ ခြဲေ၀ပုံ မွားယြင္းမႈမ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရည္အခ်င္း ညံ့ဖ်င္းမႈမ်ားေၾကာင့္ မည္သည့္စီမံကိန္းမွ် ေအာင္ျမင္မႈ မရဘဲ ႏိုင္ငံေတာ္ စီးပြားေရးသည္ တျဖည္းျဖည္း ခၽြတ္ၿခဳံက်ကာျပည္ပႏိုင္ငံမ်ားထံမွေခ်းငွားထားေသာ ေၾကြးၿမီမ်ားလည္း ေၾကာက္ခမန္းလိလိ ႀကီးထြားလာခဲ့ သည္။
          ဤသို႔ျဖင့္ ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံးသည္ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရးနိမ့္က်ကာ စား၀တ္ေနေရး ျပႆနာမ်ားႀကဳံေတြ႔လာခဲ့ရသည္။ကမၻာေပၚတြင္ေၾကြးတင္ႏိုင္ငံမ်ားအနက္ျမန္မာႏိုင္ငံသည္တလြဲဆံပင္ေကာင္း ကာမည္သည့္ႏိုင္ငံ၏ၾသဇာမွ်မခံဘဲလြဲမွားစြာလြတ္လပ္၍တက္ၾကြေသာႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒကို က်င့္သုံးခဲ့မႈေၾကာင့္ ေနာက္ဆုံးတြင္ ၄၂ ႏွစ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ၏ ၁၉၈၇ ဒီဇင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔၌ က်င္းပေသာ ၉၆ ႀကိမ္ေျမာက္ အစည္းအေ၀း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ (၄၂/၄၂၈) အရ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အနည္းဆုံး (၀ါ) ကမၻာ့အဆင္းရဲဆုံး ႏိုင္ငံစာရင္း ၀င္သြားခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ သယံဇာတေပါၾကြယ္၍ လူသားအရင္းအျမစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံးသည္ ကမၻာ့ မိသားစုအလယ္၌ ေခါင္းမေဖာ္၀ံ့ေအာင္ ဂုဏ္သိကၡာ က်ဆင္းသြားခဲ့ရေလသည္။
          ယင္းသို႔ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံး ဒုကၡ အခက္အခဲမ်ိဳးစုံ ရင္ဆိုင္ေနရစဥ္အတြင္း အာဏာ႐ွင္ ဗိုလ္ေန၀င္း ေခါင္းေဆာင္ေနေသာ တစ္ပါတီအာဏာ႐ွင္ အစိုးရသည္ ႏိုင္ငံေတာ္အက်ိဳးေမွ်ာ္ကိုး၍ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ရန္ ေဆာင္႐ြက္ရမည့္အစား ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း လွည့္ပတ္သုံးစြဲလ်က္ ႐ွိေသာ ေငြစကၠဴက်ပ္ ၁ဝဝ တန္၊ က်ပ္ ၅ဝ တန္ႏွင့္၊ က်ပ္ ၂ဝ တို႔ကို ၁၉၈၅ ႏို၀င္ဘာ ၃ ရက္ေန႔တြင္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၈၇ စက္တင္ဘာလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ဗဟိုဘဏ္က မၾကာမီကမွ အသစ္ထုတ္ေ၀ထားေသာ ၂၅ က်ပ္တန္၊ ၃၅ က်ပ္တန္၊ ၇၅ က်ပ္တန္ ေငြစကၠဴမ်ားကို တရား၀င္ေငြအျဖစ္မွလည္းေကာင္း၊ ဥပေဒကဲ့သို႔ေသာ အာဏာတည္ေသာ အမိန္႔ (အမိန္႔အမွတ္ (၁) ၁၉၈၇) ကို ထုတ္ျပန္၍ ရပ္စဲပစ္လိုက္ေလသည္။ လူထုတစ္ရပ္လုံး ေခၽြးနဲစာ စုထားေသာ ေငြအားလုံးကို ေအးဓားျပ အတိုက္ခံလိုက္ရသကဲ့သို႔ ခံစားလိုက္ရသည္။
          သို႔ဂလို ျပည္သူလူထု တစ္ရပ္လုံးသည္ အခက္အခဲ၊ အက်ပ္အတည္း ဒုကၡမ်ိဳးစုံ ျဖစ္ေပၚလာကာ ဒုကၡပင္လယ္ေ၀၍ အေထြေထြမေက်နပ္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားေနစဥ္အတြင္း၊ ၁၉၈၈ မတ္လ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ကမၻာကို ကိုင္လႈပ္ခဲ့ေသာ ႐ွစ္ဆယ့္႐ွစ္ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံႀကီးအစ မတ္လ ေက်ာင္းသားအေရးအခင္း စတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေလသည္။
၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပုံႀကီး၏ ဇစ္ျမစ္အစ
၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၁၂ ရက္ေန႔ ည ၉ နာရီ အခ်ိန္ခန္႔တြင္ အင္းစိန္ၿမိဳ႕နယ္ အေနာက္ႀကိဳ႕ကုန္း၊ ဘူတာအနီး စႏၵာ၀င္းလက္ဖက္ရည္ဆိုင္တြင္ ရန္ကုန္ စက္မႈတကၠသိုလ္ ဒုတိယႏွစ္ ေက်ာင္းသားမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ၀င္းျမင့္ (ႏြားထိုးႀကီး) အမည္တူ ၀င္းျမင့္ (ပုလဲ) ႏွင့္ ေက်ာ္ဆန္းဝင္း တို႔သည္ အဆိုေတာ္ စိုင္းထီးဆိုင္၏ သီခ်င္းေခြ ဖြင့္ရန္ ေျပာၾကားရာမွ ဆိုင္အတြင္း၌ အရက္မူးေနေသာ ရပ္ကြက္လူငယ္ ေဇာ္ေဇာ္ (ေခၚ) ညီညီလြင္ ႏွင့္ အခ်င္းမ်ားခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ညီညီလြင္က ထိုင္ခုံတစ္လုံးကို ေကာက္ကိုင္ကာ ၀င္းျမင့္(ပုလဲ) ၏ ေခါင္းကို ႐ိုက္ခ်လိုက္သည္။ ႐ိုက္ပြဲမွာ မၾကာလိုက္ပါ။ ေက်ာင္းသားသုံးဦးအနက္ ၀င္းျမင့္ႏွင့္ ေက်ာ္ဆန္း၀င္းတို႔ ေခါင္းကြဲသြား၍ စိုးရိမ္စိတ္ျဖင့္ နီးရာေဆးခန္းသို႔ ေခၚသြားၾကသည္။ ယင္းသို႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အျဖစ္အပ်က္ကို ေက်ာင္းသားမ်ားက အနီးဆုံး အင္းစိန္ရဲစခန္းသို႔ အေၾကာင္းၾကားခဲ့သည္။ အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းယူၿပီးေနာက္ အခ်င္းျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ လက္ဖက္ရည္ဆုိင္သို႔ ရဲမ်ားသြားေရာက္၍ ေဇာ္ေဇာ္ႏွင့္ တရားခံ ငါးဦးကို ဖမ္းဆီး၍ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မ ၃၂၅/၁၁၄ အရ အမႈဖြင့္ခဲ့သည္။ ဒဏ္ရာရ႐ွိေသာ ၀င္းျမင့္မွာ ေခါင္းတြင္ ပတ္တီးအေဖြးသားျဖင့္ ေက်ာင္းေဆာင္သို႔ ျပန္သြားခဲ့သည္။
          သို႔ေသာ္ ထိုကိစၥထိုမွ်ပင္ ၿပီးမသြားခဲ့ေခ်။ ေက်ာင္းသား ၀င္းျမင့္ကို ႐ိုက္သူမွာ ရပ္ကြက္ျပည္သူ႔ေကာင္စီ ဥကၠဌ၏ သား ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ရဲက တရားခံမ်ားကို မတ္လ ၁၂ ရက္ေန႔ ေန႔လည္ပိုင္းကပင္ ျပန္လႊတ္ေပးလိုက္သည္။ ရပ္ကြက္ျပည္သူ႔ေကာင္စီ ဥကၠဌဆိုသည္မွာ ဗိုလ္ေနဝင္း၏ တစ္ပါတီ အာဏာ႐ွင္စနစ္တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱရားကို လည္ပတ္ေစေသာ ရပ္ကြက္ဆိုင္ရာ အေျခခံ ေဒါက္တိုင္မ်ားပင္ မဟုတ္ပါေလာ။ ထိုသတင္းကို မတ္လ ၁၃ ရက္ တနဂၤေႏြေန႔ နံနက္တြင္ စက္မႈတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ား ၾကားသိေသာအခါ ေဒါသူပုန္ထၾကေတာ့သည္။ ဆိုင္႐ွင္ထံမွ ႐ိုက္ႏွက္သူ၏ အမည္ကို သိ႐ွိခဲ့ရာမွ ေက်ာင္းသား ၃၀ ခန္႔ ျပည္သူ႔ေကာင္စီ႐ုံးသို႔ သြား၍ ႐ုိက္ႏွက္သူမ်ားကို ထုတ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ ေကာင္စီဥကၠဌက ေက်ာင္းသားမ်ား၏ နစ္နာခ်က္မ်ားကို နားမေထာင္လိုေၾကာင္း ျငင္းပယ္လိုက္သျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားက ခဲမ်ားျဖင့္ ရပ္ကြက္ေကာင္စီ႐ုံးကို ပစ္ေပါက္ၾကရာ ႐ုံး၏ ျပတင္းေပါက္မ်ား ပ်က္စီးသြားသည္။ အခ်ိဳ႕ေက်ာင္းသားမ်ားက ႐ုံးအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ကာ စားပြဲ၊ ကုလားထိုင္မ်ား ဗီ႐ိုမ်ားကို ႐ိုက္ခ်ိဳးဖ်က္ဆီးခဲ့ၾကသည္။
          ထို႔ေနာက္ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ေက်ာင္းသို႔ျပန္၍ လူစုခဲ့ၾကသည္။ ဤအႀကိမ္တြင္ ေက်ာင္းသားဦးေရ ႏွစ္ရာသုံးရာခန္႔ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္အနီး လမ္းဆုံသို႔ ခ်ီတက္ခဲ့ၾကသည္။ လမ္းဆုံသို႔အေရာက္တြင္ မေမွ်ာ္လင့္ေသာ ျမင္ကြင္းတစ္ရပ္က ေစာင့္ႀကိဳလ်က္ ႐ွိသည္။ မီးသတ္ပိုက္ အသင့္ျပင္ထားေသာ မီးသတ္ရဲမ်ားႏွင့္ ဒိုင္းမ်ား၊ နံပါတ္တုတ္မ်ား ႐ိုင္ဖယ္ေသနတ္မ်ား ကိုင္ေဆာင္ထားေသာ လုံထိန္း ၅ဝဝ ခန္႔က ေစာင့္ေနၾကသည္။
          အေရးအခင္းကို သက္ဆိုင္ရာ တာ၀န္႐ွိသူမ်ားက ေအးခ်မ္းစြာ ညွိႏိႈင္းေျဖ႐ွင္းႏိုင္ပါလ်က္ တဆိတ္႐ွိ လက္နက္အားကိုးျဖင့္ အတင္းအဓမၼ ေျဖ႐ွင္းလိုၾကသည့္ အာဏာပိုင္တို႔၏ လုပ္ရပ္ကို ေက်ာင္းသားထုက ေတြ႔ျမင္လိုက္ရေသာေၾကာင့္ ယမ္းပုံအေပၚ မီးက်သလို ေဒါသေပါက္ကြဲေခ်ေတာ့သည္။
          လုံထိန္းမ်ား ႐ွိရာသို႔ ခဲမ်ားပစ္ေပါက္ၾကၿပီး မၾကာမီမွာပင္ ႐ုတ္တရက္ဆိုသလို ေမာင္းျပန္ ေသနတ္သံမ်ား ဆက္တိုက္ ထြက္ေပၚလာေတာ့သည္။ ေက်ာင္းသားအေတာ္မ်ားမ်ား လဲက်သြားသည္။ လမ္းမေပၚတြင္ ေသြေခ်ာင္းစီးလ်က္႐ွိသည္။ ေသြးအလူးလူးႏွင့္ အသက္ ၂၃ ႏွစ္သာ ႐ွိေသးေသာ စက္မႈတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသား ေမာင္ဖုန္းေမာ္အား သူ႔သူငယ္ခ်င္းမ်ားက ေက်ာင္းေဆာင္သို႔ သယ္ယူခဲ့ၾကသည္။ အေဆာင္ေရာက္ၿပီး ခဏအၾကာတြင္ ဖုန္းေမာ္သည္ ျပင္ပဒဏ္ရာ ၁၃ ခ်က္၊ က်ည္၀င္ဒဏ္ရာ ၃ ခ်က္ျဖင့္ သူ႔ဆရာလက္ေပၚ၌ပင္ အသက္ေပ်ာက္သြားခဲ့ရေလသည္။ ထိုေန႔ကား မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔ပင္တည္း။ (ေနာင္တြင္ ဖုန္းေမာ္ က်ဆုံးေသာေန႔ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးအျဖစ္ သတ္မွတ္ကာ က်င္းပလာခဲ့ၾကသည္။)
          ေသနတ္ဒဏ္ရာ ရထားေသာ ေက်ာင္းသား ၆ ေယာက္အား လက္ထိပ္ခတ္ကာ လိႈင္ၿမိဳ႕နယ္ ရဲစခန္းသို႔ ေခၚသြားသည္။ ေလးဦးမွာ သတိလစ္ေနသည္။ သူတို႔ကံၾကမၼာ မည္သို႔႐ွိသည္ကို မသိရေသာ္လည္း စတုတၳႏွစ္ ဓာတုအင္ဂ်င္နီယာေက်ာင္းသား စိုးႏိုင္ႏွင့္ ျမင့္ဦးတို႔မွာ ရက္မ်ားမၾကာမီ ေဆး႐ုံ၌ပင္ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ စိုးႏိုင္၏ အသည္းထဲသို႔ က်ည္ဆန္၀င္သြားၿပီး ျမင့္ဦးမွာ ၀မ္းဗိုက္တြက္တစ္ခ်က္ ဆီးအိမ္တြင္တစ္ခ်က္ က်ည္ထိမွန္ခဲ့သည္။ အာဏာပိုင္တို႔က သူတို႔အား ခြဲစိတ္ကုသမည့္ ဆရာ၀န္မ်ားကို တားျမစ္ျမင္း မ႐ွိခဲ့ပါက အသက္႐ွင္ေကာင္း ႐ွင္ႏိုင္ေပလိမ့္မည္။ သို႔ျဖင့္ ကိုစိုးႏိုင္သည္ ႏွစ္ခါခြဲစိတ္ခံရကာ ဧၿပီလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ေသဆုံးသြားခဲ့ရသည္။
          ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမွာ ရင္နင့္စရာပင္။ ပထမဆုံး ေသဆုံးခဲ့ရေသာ ေမာင္ဖုန္းေမာ္သည္ မဆလပါတီ၏ လမ္းစဥ္လူငယ္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး စက္မႈတကၠသိုလ္ ၾကက္ေျခနီအသင္းေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ဓာတုအင္ဂ်င္နီယာ သင္တန္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ထူးခၽြန္ေသာ ေက်ာင္းသားတစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့သည္။
          ထိုျဖစ္ရပ္ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာ လက္ဖက္ရည္ဆုိင္အနီး ျပည္သူ႔ဆိုင္မီးေလာင္မႈ ျဖစ္သည္။ ရပ္ကြက္လူႀကီးမ်ားႏွင့္ သမ၀ါယမ လူႀကီးမ်ားက ေက်ာင္းသားမ်ား မီး႐ိႈ႕သည္ဟု စြပ္စြဲၿပီး အရပ္သားမ်ားက ဆိုင္တာဝန္ခံမ်ား မီး႐ိႈ႕ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ေျပာဆိုခဲ့ၾကသည္။ ျပႆနာ ႐ႈပ္ေထြးေနသည္ကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ေငြစာရင္းႏွင့္ ကုန္ပစၥည္းစာရင္း မွတ္တမ္းစာအုပ္မ်ားကို မီး႐ိႈ႕ေဖ်ာက္ဖ်က္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။
          ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီး အိတ္ဖြင့္ေပးစာ၌လည္း “သမ၀ါယမဆိုင္ မီး႐ိႈ႕တာ ေက်ာင္းသားေတြ မဟုတ္ပါ၊ သမ၀ါယမစာရင္း ပိတ္ခါနီးလို႔ စာရင္းေတြ ကြာေနတာကို ေဖ်ာက္ခ်င္လို႔ ေရာင္ေတာ္ျပန္လႊတ္တဲ့ အေနနဲ႔ သူတို႔ဘာသာ ႐ိႈ႕ခဲ့တာပါ” ဟူ၍ ေဖာ္ထားသည္။
          ထိုေန႔ညတြင္ ခံျပင္းေဒါသထြက္ေနၾကေသာ ရန္ကုန္စက္မႈတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ား၌ စည္းေ၀းတိုင္ပင္ကာ အခ်က္ ၇ ခ်က္ပါ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။
          (က) ေက်ာင္းမပိတ္ေရး။
          (ခ) ေက်ာင္းပတ္၀န္းက်င္ လုံၿခဳံေရးခ်ထားေသာ ရဲမ်ားကို အျမန္႐ုတ္သိမ္းေပးေရး။
(ဂ) ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို အျမန္ဆုံး ေျဖ႐ွင္းေပးႏိုင္သည့္ တာ၀န္႐ွိသူတစ္ဦးဦးႏွင့္ ေျဖ႐ွင္း မေပးႏိုင္ပါက တာ၀န္႐ွိသူမ်ား အနီးသို႔ မလာေရာက္ရန္။
ထို႔အျပင္ ထိုေန႔ မြန္းလဲြ ၂ နာရီခန္႔တြင္ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားထံ ထပ္မံေပးပို႔ခဲ့ျပန္ပါသည္။
(က) ၁၃-၃-၈၈ ေန႔ ျဖစ္ရက္ကို သတင္းစာထဲ၌ အမွန္အတိုင္း ေရးသားေဖာ္ျပရန္။
(ခ) က်ဆုံးသြားေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ကိုယ္တိုင္သၿဂိဳဟ္ခြင့္ျပဳရန္။
(ဂ) အျပစ္မဲ့ေသာ ေသဆုံးသူ သူငယ္ခ်င္းမ်ားအား ၀မ္းနည္းေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေပးရန္။
(ဃ) မ်က္ရည္ယိုဗုံး၊ မီးက်ည္ပစ္သူတို႔ကို အေရးယူေပးရန္။
(င) ေက်ာင္းသားမ်ား လိုလားခ်က္ကို တရား၀င္ အဖြဲ႔အစည္း တစ္ရပ္ရပ္မွ တာ၀န္ယူ ေဆာင္႐ြက္ေပးရန္။
ခံယူခ်က္ ပို၍ ျပင္းထန္ေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားက ေမာင္ဖုန္းေမာင္အား ႏိုင္ငံေတာ္ စ်ာပနအခမ္းအနားျဖင့္ ဂုဏ္ျပဳသၿဂိဳဟ္ေပးရန္အထိ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ အမာခံ ေက်ာင္းသား (၁၃) ဦးက က်စ္လစ္ေသာ ေသြးေသာက္ဖြဲ႔စည္းလိုက္ၿပီး မိမိတို႔အေနျဖင့္ အျဖစ္မွန္ ေပၚထြက္ေရးအတြက္ အသက္ပင္ စေတးရန္ ျပင္ဆင္ထားေၾကာင္း သိရသည္။
ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ ဒုတိယ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာေမာင္ဒီသည္ စက္မႈတကၠသိုလ္သို႔ ညတြင္းခ်င္း ေရာက္႐ွိလာၿပီး ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ေတာင္းဆိုခ်က္ အားလုံးကို ပယ္ခ်လိုက္သည္။
သန္းေခါင္ယံမတိုင္မီကေလး၌ပင္ ေက်ာင္းသားတစ္စုသည္ ဖုန္းေမာ္ေသဆုံးခဲ့ေသာ ေနရာ၌ပင္ လြမ္းသူ႔ပန္းေခြမ်ားခ်ကာ ဂုဏ္ျပဳခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕မွာ လမ္းေပးတြင္ ဒူးတုပ္၍ ပန္းေခြေ႐ွ႕တြင္ ဦးခ် ငိုေၾကြးၿပီး ပစ္ခတ္သတ္ျဖတ္မႈကို ခံျပင္းကာ ႐ႈံ႔ခ်ခဲ့ၾကသည္။ တကၠသိုလ္ ပရိ၀ုဏ္အတြင္း၌လည္း အစိုးရ၏ လုပ္ရပ္ကို ႐ႈံ႔ခ် ေၾကြးေၾကာ္ဆႏၵျပခဲ့သည္။ မတ္လ ၁၅ ရက္ အဂၤါေန႔တြင္ လုံထိန္းႏွင့္ စစ္သား ၆၀၀ ခန္႔သည္ မြန္းလြဲ ၃ နာရီ ၁၅ မိနစ္တြင္ စက္မႈတကၠသိုလ္ ၀င္းအတြင္းသို႔ အတင္း၀င္ေရာက္လာၾကၿပီး စစ္ကားမ်ားေပၚမွ ခုန္ဆင္းလာေသာ လုံထိန္းမ်ားသည္ နံပါတ္တုတ္မ်ား ၀င့္ကာ ေက်ာင္းသားအုပ္ဆီသို႔ ညာသံေပး၍ ေျပးတက္လာၾကသည္။ ေက်ာင္းသား အမ်ားအျပား သတ္ျဖတ္၊ ႐ိုက္ႏွက္ဖမ္းဆီးျခင္း ခံခဲ့ရသည္။
ညပိုင္းတြင္ျမန္မာ့အသံမွစက္မႈတကၠသိုလ္အခင္းျဖစ္ပြားမႈကိုထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။ အခင္းျဖစ္ပြားမႈ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေက်ာင္းသားမ်ားအေပၚ အျပစ္လုံးလုံး ပုံခ်လိုက္သည္။ မတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ေက်ာင္းသားမ်ား သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ႐ိုက္ႏွက္ခံရျခင္းႏွင့္ ဖမ္းဆီးခံရျခင္း သတင္းမ်ားသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕႐ွိ အျခား တကၠသိုလ္နယ္ေျမမ်ားသို႔ လ်င္ျမန္စြာ  ျပန္႔ႏွံ႔သြားခဲ့သည္။
ဆႏၵျပပြဲသည္ တျဖည္းျဖည္းအစိုးရ ဆန္႔က်င္ေရးအသြင္သို႔ ကူးေျပာင္းသြားခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ မေန႔ညက ျမန္မာ့အသံမွ မဟုတ္မမွန္ လုပ္ႀကံသတင္း ထုတ္လႊင့္မႈေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားထု၏ ေဒါသကို မီးေလာင္ရာ ေလပင့္ဆိုသလို ျဖစ္ပြားခဲ့ရသည္။ မတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္(ပင္မ) ပရိ၀ုဏ္မွတစ္ဆင့္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ လိႈင္နယ္ေျမသို႔ ပူးေပါင္းရန္ ခ်ီတက္လာရာ တံတားျဖဴအနီးသို႔ အေရာက္တြင္ သံဆူးႀကိဳးေခြမ်ား လမ္းမေပၚ၌ ျဖတ္ကာ၍ လက္နက္ကိုယ္စီ ကိုင္ေဆာင္ထားေသာ စစ္သားမ်ားက ရင္ေဘာင္တန္း ရပ္ေနသည္ကို ေတြ႔လိုက္ရသည္။ တပ္ဖြဲ႔၏လမ္း အလယ္၌ ဘရင္းကယ္ရီယာ (စစ္ေသနတ္ တပ္ဆင္ထားေသာ သံခ်ပ္ကာ) မ်ား ရပ္ထားသည္။
မၾကာမီအတြင္း အမိန္႔ေပးသံတစ္ခု ထြက္ေပၚလာၿပီးေနာက္ ၀ါးရင္းတုတ္မ်ား၊ ႀကိမ္ဒိုင္းမ်ား၊ ႐ိုင္ဖယ္ေသနတ္မ်ားႏွင့္ သံခေမာက္ေဆာင္းထားေသာ လုံထိန္းမ်ားက ေက်ာင္းသားထုအတြင္းသို႔ အတင္း ၀င္႐ိုက္ေတာ့သည္။ နံပါတ္တုတ္မ်ား၏ ႐ိုက္ႏွက္မႈေၾကာင့္ အ႐ိုးက်ိဳးအက္သံမ်ား အတိုင္းသား ၾကားေနရသည္။ ေသြးမ်ားလူးေနသည့္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ညည္းတြားသံမ်ား ငယ္သံပါေအာင္ ေအာ္ဟစ္ေနသံမ်ား ပြတ္ေလာ ႐ိုက္သြားသည္။ ကန္ေဘာင္႐ိုး ေလွကားမွတဆင့္ ကန္ေဘာင္ေပၚသို႔ ေျပးတက္ရန္ ႀကိဳးစားၾကသည့္ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားမ်ားမွာ အတုန္းအ႐ုန္း လုံထိန္းတို႔၏ ပိတ္၍ အ႐ိုက္ခံရေလသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ လုံထိန္းမ်ားက ေက်ာင္းသူမ်ားကိုသာ မဲ၍ ႐ိုက္ႏွက္ကာ ဝတ္ဆင္ထားေသာ လက္၀တ္ရတနာမ်ား၊ လက္ပတ္နာရီမ်ားကို အတင္းခၽြတ္ယူၾကသည္။ တစ္ခ်ိဳ႕က ေျပးလႊားေနေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားကို အင္းလ်ားကန္ထဲသို႔ ေမာင္းခ်ကာ ေခါင္းကို ေရထဲနစ္၍ မေသမခ်င္း သတ္ခဲ့ၾကသည္။ လူသတ္ပြဲမွာ တစ္နာရီခန္႔အၾကာတြင္ ကန္ေဘာင္အနီး ျပည္လမ္းမတစ္ေလွ်ာက္တြင္ တုံးလုံးပက္လက္လဲေနေသာ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ အေလာင္းမ်ားမွာ သုသာန္တစျပင္ကဲ့သို႔ ျမင္မေကာင္းေအာင္ ျပန္႔က်ဲေနေလသည္။ ႐ုတ္ျခည္း ကန္ေဘာင္ေပၚ႐ွိ “တံတားျဖဴသည္” “တံတားနီ” ဘဝသို႔ ကူးေျပာင္းသြားခဲ့ရသည္။
မတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔ည သန္းေခါင္ယံတြင္ လုံထိန္းကားတစ္စီးျဖင့္ မည္သည့္ေနရာမွ ေခၚေဆာင္လာသည္ မသိရေသာ မိန္းကေလး သုံးဦးကို ကန္ေဘာင္ေပၚတြင္ မုဒိန္းက်င့္၍ ပစ္ထားခဲ့ရာ ေတြ႔ျမင္လိုက္ရေသာ ေက်ာင္းသားတစ္စုက အဆိုပါ ေမ့ေမ်ာေနသည့္ မိန္းကေလးမ်ားကို ရန္ကုန္ ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီးသို႔ ပို႔ေဆာင္ေပးလိုက္ၾကသည္။ ေဆး႐ုံမွ သူနာျပဳ ဆရာမတစ္ဦးက ဒီလိုအမႈေတြ အမ်ားႀကီး ေဆး႐ုံေရာက္ေနသည္ဟု ဆိုသည္။ မိန္းကေလးတစ္ဦးဆိုလွ်င္ အုပ္စုလိုက္ မတရား ျပဳက်င့္ခံရေသာေၾကာင့္ သားအိမ္ကြဲၿပီး မေန႔ညက ေသဆုံးသြားခဲ့သည္ဟု ေျပာျပသည္။
အစိုးရက မတ္ ၁၆ ရက္ ႏွင့္ ၁၇ ရက္ေန႔ ျဖစ္ပြားေသာ အေရးအခင္းတြင္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ ၁၅၄ ေယာက္ကို စိစစ္ထိန္းသိမ္း၍ ေသဆုံးသူ၊ ဒဏ္ရာရသူ လုံး၀မ႐ွိ။ လိမ္ညာသတင္း ထုတ္လႊင့္ခဲ့သည္။ အမွန္စင္စစ္ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်က္အရ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ တစ္ေထာင္ေက်ာ္ ထိန္းသိမ္းခံရၿပီး ၁ဝဝ ေက်ာ္ခန္႔ ေသဆုံးခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။
သို႔ကလို ေက်ာင္းသားမ်ား ႐ိုက္ႏွက္သတ္ျဖတ္ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရသျဖင့္ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံးက မခံမရပ္ အုံၾကြလာမည္ကို ရိပ္မိသြားေသာေၾကာင့္ မတ္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္  ျပည္သူ႔တရားသူႀကီး အဖြဲ႔၀င္ ဦးဘေမာ္ ဥကၠဌအျဖစ္ ပါ၀င္ေသာ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ တစ္ရပ္ကို ဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့သည္။ ထိုေကာ္မ႐ွင္သည္ (၁၂-၃-၈၈) ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ စက္မႈတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားအခ်ိဳ႕ႏွင့္ ႀကိဳ႕ကုန္းအေနာက္ရပ္ကြက္မွ လူထုအခ်ိဳ႕တို႔ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အေရးအခင္းကို စုံစမ္းတင္ျပရမည္ဟု  သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ေကာ္မ႐ွင္ကို ျပည္ေထာင္စုဆို႐ွယ္လစ္ သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီမွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၇ ရက္စြဲပါ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာအမွတ္ (၄၅/၈၈) ျဖင့္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့ရာ ထိုအမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာအရ ထိုေကာ္မ႐ွင္တြင္ -

(က) ဦးဘေမာ္ (ျပည္သူ႔တရားသူႀကီးအဖြဲ႔၀င္)     - ဥကၠဌ
(ခ) ဦးလွတင့္ (ျပည္သူ႔ဥပေဒအက်ိဳးေဆာင္)      - အဖြဲ႔၀င္
(ဂ) ေဒါက္တာေမာင္႐ွိန္ (ျပည္သူ႔လုပ္ငန္း စစ္ေဆးေရးအဖြဲ႔) - အဖြဲ႔၀င္
တို႔ ပါ၀င္ခဲ့သည္။
          စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္သည္ အေရးအခင္း မည္ကဲ့သို႔ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့မႈ၊ ေသဆုံးထိခိုက္ဒဏ္ရာရ႐ွိမႈ၊ အေျခအေနအခ်က္အလက္မ်ားကို စုံစမ္း၍ အစီရင္ခံစာကို (၁၇-၄-၈၈) ရက္ေန႔အေရာက္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီသို႔ တင္ျပရန္ ပါ႐ွိသည္။ ေကာ္မ႐ွင္သည္ သက္ေသ ၉၇ ဦး ကို စစ္ေဆးခဲ့ရာ၊ ဒု၀န္ႀကီး ႏွစ္ဦးပင္ ပါ၀င္သည္ဟု ဆိုသည္။ ေကာ္မ႐ွင္သည္ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားအား မလြန္ဆန္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အျဖစ္မွန္ကို ဖုံးဖိ၍ လိမ္ညာအစီရင္ခံစာ ျပဳစုတင္ျပခဲ့ၾကသည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ေမာင္ဖုန္းေမာ္ အသုဘသို႔ ေနာက္ဆုံးအႀကိမ္ ဂါရ၀ျပဳရန္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူထုႀကီးက ႀကံေတာသခ်ၤိဳင္း အျပင္ဘက္တြင္ စုေ၀းေရာက္႐ွိေနၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေမာင္ဖုန္းေမာ္၏ ႐ုပ္အေလာင္းကို အစိုးရက တစ္ေနရာတြင္ လွ်ိဳ႕၀ွက္မီး သၿဂိဳဟ္ခဲ့ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိလိုက္ရမွ တျဖည္းျဖည္း လူစုကြဲသြားေလသည္။
          ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ပင္မေက်ာင္း၀င္းအတြင္း၌ ျပဳလုပ္ေသာ အစည္းအေ၀းတြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢဟု ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။
          မတ္လ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေက်ာင္းသားမ်ား ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္႐ွိ ဆူးေလဘုရားသို႔ ခ်ီတက္ၾကၿပီး တျခားေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းၾကသည္။ အစိုးရကလည္း တပ္မ ၂၂၊ ၆၆၊ ႏွင့္ ၇၇ တို႔ကို ေခၚယူလိုက္သည္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသူမ်ားကို ဖမ္းဆီးၾကသည္။ “ေသြးစြန္းေသာ ေသာၾကာေန႔” အျဖစ္ လူသိမ်ားေသာ ထိုေန႔တြင္ လုံထိန္းတို႔၏ တပ္မွဴး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ စိန္လြင္မွာလည္း “ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၏ လူသတ္သမား” ဟု အမည္စတြင္ခဲ့သည္။ ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ တကၠသိုလ္မ်ားကိုလည္း အစိုးရက ပိတ္လိုက္ၾကသည္။
          ထိုေန႔ညဥ့္ သန္းေခါင္ေက်ာ္အခ်ိန္၌ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း၌ ဆႏၵျပခဲ့သူမ်ားကို အခ်ဳပ္ကားမ်ားျဖင့္ အင္းစိန္ ဗဟိုအက်ဥ္းေထာင္သို႔ ပို႔ခဲ့ရာ ေထာင္သို႔ေရာက္႐ွိေသာအခါ (၇၁) ဦး တင္ေဆာင္လာေသာ ေမာ္ေတာ္ကား တစ္စီးတြင္ (၄၁)ဦး ေသဆုံးေနသည္ကို  ေတြ႔႐ွိခဲ့ရသည္။ အစိုးရက အခ်ဳပ္ကား မလုံေလာက္မႈေၾကာင့္ အခ်ဳပ္သားဦးေရ ပို၍တင္ေဆာင္ခဲ့ရျခင္း၊ ၄၅ မိနစ္သာ ေမာင္းရသည့္ ခရီးကို လမ္းမ်ား ပိတ္ဆို႔မႈ အေျခအေန ၂ နာရီခန္႔ၾကာေအာင္ ေမာင္းႏွင္ရျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေသဆုံးခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္ဟု အေၾကာင္းျပကာ (၁၉-၇-၈၈) ရက္တြင္ သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။
          ထို႔ေနာက္ အစိုးရက ဖြဲ႔စည္းေပးထားေသာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မ႐ွင္က မတ္လ အဓိက႐ုဏ္းတြင္ ေက်ာင္းသား ၃ ေယာက္သာ ေသဆုံးၿပီး ၆၂၅ ေယာက္ အဖမ္းခံရကာ ၁၄၁ ေယာက္ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္း ထားသည္ဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ ထိုေန႔မွာပင္ စာမ်က္ႏွာ ၄၂ မ်က္ႏွာပါေသာ အိတ္ဖြင့္ေပးစာကို ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီးက ဦးေန၀င္းထံ ေရးသားေပးပို႔ခဲ့သည္။
          ထိုစဥ္အတြင္း ဧၿပီလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ဦးေန၀င္းႏွင့္ အဖြဲ႔၀င္မ်ားသည္ အေနာက္ဂ်ာမနီႏွင့္ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ခြာသြားသည္။ ေမလ ၁ဝ ရက္ေန႔တြင္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔က ထုတ္ေ၀ခဲ့ေသာ စာမ်က္ႏွာ (၇၁) မ်က္ႏွာ႐ွိသည့္ ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္သည္ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္မႈမ်ား နယ္စပ္ေဒသမ်ားတြင္ ညွဥ္းပန္းမႈ၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို အဓမၼျပဳက်င့္မႈမ်ားႏွင့္ ႐ြာသားမ်ားကို ေပၚတာ (ေ႐ွ႕တန္းလုပ္အားေပး) အျဖစ္ အတင္းေစခိုင္းကာ လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္မ်ားကို တိုက္ခိုက္ရာတြင္ “လူသားမိုင္း႐ွင္းကိရိယာ” အျဖစ္ တပ္ဖြဲ႔ေ႐ွ႕မွ သြားေစျခင္းတို႔အတြက္ အဓိက တာ၀န္႐ွိေၾကာင္း ပါ႐ွိသည္။
          ေမလ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီးက ၁၉၈၈ မတ္လအတြင္း ျဖစ္ပြားေသာ အေရးအခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အိတ္ဖြင့္ေပးစာ တစ္ေစာင္ကို ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိလာျပန္သည္။
          ေမလ ၁၂ ရက္စြဲ တပ္ထားေသာ -
          “ကိုင္း… အခုေတာ့ ေကာင္းႏိုင္ၾကေသးရဲ႕လား” ေခါင္းစဥ္တပ္ထားေသာ အဆိုပါစာ၌ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အာဏာသိမ္းၿပီး ၂၆ ႏွစ္အၾကာ အေျခအေနသည္ ယိုယြင္း႐ုံသာမက ပ်က္စီးျခင္းမက ပ်က္စီးသြားၿပီး ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးအားလုံး က်ဆုံးျခင္းမက က်ဆုံးခဲ့ေၾကာင္း၊ လက္ေအာက္႐ွိ တာ၀န္႐ွိသူမ်ားက တာ၀န္ယူၾကရန္ ေခါင္းခံလိုေၾကာင္း၊ မိမိအေနျဖင့္ စာတမ္းတစ္ေစာင္ ေရးသား တင္ျပခဲ့ေၾကာင္း၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီး ႏုတ္ထြက္ခါနီး ပါတီဥကၠဌႀကီးက သုံးႏွစ္လုပ္မယ္၊ မေအာင္ျမင္လွ်င္ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးတို႔ လုပ္ၾကပါဟု ေျပာခဲ့ေၾကာင္း၊ ႏိုင္ငံေရးသမား လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္တြင္ ဦးႏုႏွင့္ ပါတီဥကၠဌႀကီးသာ႐ွိၿပီး က်န္လူမ်ား ကြယ္လြန္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ မၾကာမီတိုင္းျပည္တြင္ ဆန္ျပႆနာ ျဖစ္ေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ၊ စက္မႈလုပ္ငန္း အားလုံးလိုလို ပိတ္ပင္ထားရေၾကာင္း၊ ဒုကၡေရာက္မည့္ အေရးကို သတိေပးေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားသည္။
          ေမလ ၂၆ ရက္ေန႔ ဥေရာပသို႔ ခရီးထြက္သြားေသာ ဦးေန၀င္းႏွင့္အဖြဲ႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပန္လည္ေရာက္႐ွိလာခဲ့ၿပီးေနာက္ ေမလ ၃ဝ ရက္ေန႔တြင္ ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ တကၠသိုလ္မ်ားအားလုံး ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ေက်ာင္းသားဦးေရ ၃ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ေက်ာင္းျပန္တက္ခဲ့ၾကသည္။ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းဝင္းမ်ား၌ အစိုးရဆန္႔က်င္ေရး စာ႐ြက္စာတမ္းမ်ား ျပန္လည္ထြက္ေပၚလာသည္။ အင္းစိန္ေထာင္မွ ျပန္လြတ္လာေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားက စစ္ေၾကာေရးစခန္းမ်ား၌ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ခံရျခင္း၊ အ႐ိုက္အႏွက္ခံရျခင္းႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္ျဖင့္ထိုးကာ စစ္ေဆးခဲ့မႈမ်ားကို ျပန္လည္ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အက်ဥ္းက် ခံေနရစဥ္အတြင္း လုံထိန္းမ်ားက ေက်ာင္းသူမ်ားကို အဓမၼက်င့္ခဲ့သည့္ သတင္းမ်ားလည္း ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။
          ဇြန္လ ၁၅ ရက္ေန႔ႏွင့္ ၁၆ ရက္ေန႔မ်ားတြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္(ပင္မ)၌ ဆႏၵျပပြဲမ်ားႏွင့္ စည္းေ၀းပြဲမ်ား ျပန္လည္ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ဇြန္ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ဆႏၵျပပြဲ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနသျဖင့္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ (ပင္မ)မွ သင္တန္းမ်ား အားလုံးကို အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ားက ရပ္စဲလိုက္သည္။ ဆႏၵျပပြဲႏွင့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပည္လမ္းေဆးတကၠသိုလ္ (၁) သို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းသြားသည္။
          ဇြန္လ ၂၀ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ေက်ာင္းသားအင္အား ၆၀၀၀ ႏွင့္ ျပည္သူမ်ားပါ ပူးေပါင္းကာ ေတာင္းဆိုဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ ေတာင္းဆိုမႈမ်ား၌ ေက်ာင္းထုတ္ခံရေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ေက်ာင္းျပန္တက္ခြင့္ ေပးရန္ႏွင့္ မတ္လအတြင္း သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္ခဲ့သူတို႔အား အေရးယူ အျပစ္ေပးရန္တို႔ ျဖစ္သည္။ ဦးေန၀င္းကို ထိုးႏွက္တုိက္ခိုက္ေသာ ပိုစတာမ်ားလည္း ထြက္ေပၚလာခဲ့သည္။ ဦးေန၀င္း၏ ဆြစ္ဇာလန္ဘဏ္မ်ားတြင္ အပ္ႏွံထားေသာ ေငြေၾကးအ႐ႈပ္ေတာ္ပုံ သတင္းမ်ားလည္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ထြက္လာသည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ (လိႈင္နယ္ေျမ) အနီး႐ွိ အထည္အလိပ္ စက္႐ုံ အလုပ္သမားမ်ားကလည္း ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္အတူ ပူးေပါင္း၍ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။
          ယင္းေနာက္ ဇြန္လ ၂၁ ရက္ေန႔တြင္ ျပည္လမ္း႐ွိ ေဆးတကၠသိုလ္ (၁) မွ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္သို႔ ေၾကြးေၾကာ္သံမ်ားကို လုံထိန္းမ်ားက  တားဆီးကာ မ်က္ရည္ယုိဗုံးမ်ား၊ ႐ိုင္ဖယ္ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ၾကေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားက ခဲမ်ား၊ ဂ်င္ကလိမ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ၾကကာ အဓိက႐ုဏ္း ျဖစ္ပြားခဲ့သျဖင့္ ျပည္သူ ၈ဝ ေက်ာ္ႏွင့္ လုံထိန္း ၂ဝ ခန္႔ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ ထိုေန႔၌ အာဏာပိုင္တို႔က လူစုေ၀းျခင္းကို ရက္ေပါင္း ၆ဝ မွ် မျပဳလုပ္ရန္ ေၾကညာခဲ့သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ဇြန္လ ၂၁ ရက္မွ ၾသဂုတ္လ ၁၉ ရက္ေန႔အထိ ညေန ၆ နာရီမွ နံနက္ ၆ နာရီအတြင္း အျပင္မထြက္ရ အမိန္႔ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ေဆးတကၠသိုလ္ (၁) (၂) ႏွင့္ သြားဘက္ဆုိင္ရာ ေဆးတကၠသိုလ္မ်ားမွ သင္တန္းအားလုံး ရပ္စဲလိုက္သည္။ ဇြန္လ ၂၂ ရက္ေန႔တြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ သမိုင္း၀င္ ေ႐ႊတိဂုံ ေစတီေတာ္သို႔ ေနရာေ႐ႊ႕ေျပာင္း၍ လူစုေ၀းျခင္း မျပဳရ ဟူေသာ ပိတ္ပင္တားျမစ္မႈကို ဖီဆန္ကာ သပိတ္စခန္း ဖြင့္လွစ္လိုက္သည္။ လူထုမၿငိမ္သက္မႈမ်ားသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႏွင့္ မိုင္ ၅၀ ခန္႔ ကြာေ၀းေသာ ပဲခူးအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားေလသည္။ ပဲခူး၌ အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ လူ ၇၀ ေက်ာ္ ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္သတ္ခံရသည္။ ေမာ္လၿမိဳင္ႏွင့္ ျပည္ၿမိဳ႕သို႔လည္း ဆႏၵျပမႈမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားသည္။
          ဇူလိုင္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ အျပင္မထြက္ရ အမိန္႔ကို ည ၈ နာရီမွ နံနက္ ၄ နာရီသို႔ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးလိုက္သည္။ ထိုကန္႔သတ္ခ်ိန္၌ အျပင္ဘက္သို႔ ထြက္ခဲ့သူ လူအေတာ္မ်ားမ်ားကို ရဲႏွင့္ စစ္တပ္က ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့ၾကသည္။
          ဇူလိုင္ ၃ ရက္မွ ၆ ရက္ေန႔အတြင္း ေငြစကၠဴမ်ား ထပ္မံဖ်က္သိမ္းေတာ့မည္ ဟူေသာ ေကာလာဟလမ်ားေၾကာင့္ ကုန္ေစ်းႏႈန္း အဆမတန္ ႀကီးထြားလာခဲ့ရာ ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန႔၌ ဇူလိုင္လ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ မဆလပါတီက အေရးေပၚ ပါတီညီလာခံကို က်င္းပမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာသည္။
          ဇူလိုင္ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ ျပည္ႏွင့္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕တို႔တြင္ ထုတ္ျပန္ထားေသာ ည မထြက္ရ အမိန္႔ကို အစိုးရက ျပန္လည္သိမ္းလိုက္သည္။ ေက်ာင္းထုတ္ခံရေသာ ေက်ာင္းသားမ်ား ေက်ာင္းျပန္တက္ခြင့္ ျပန္လည္ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။
          သို႔ေသာ္ ဇူလိုင္ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္မ်ား လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ႐ွမ္းျပည္နယ္၊ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕တြင္ အေရးေပၚ အမိန္႔ ထုတ္ျပန္လိုက္သည္။ အဆိုပါ ပဋိပကၡမ်ားကို အစိုးရက လူထုအား အာ႐ုံေျပာင္းရန္ တမင္လႈံ႔ေဆာ္ဖန္တီးခဲ့သည္ဟု ေက်ာင္းသားမ်ားက စြပ္စြဲေျပာဆိုခဲ့သည္။
          ဇူလိုင္လ ၁၈ ရက္တြင္ ျပည္ထဲေရးႏွင့္ သာသနာေရး၀န္ႀကီး ဦးမင္းေဂါင္အား ႏုတ္ထြက္ခြင့္ ျပဳလုိက္သည္။ ဦးမင္းေဂါင္က မတ္လအတြင္းက ဖမ္းဆီးခံရသူမ်ားအား အင္းစိန္ေထာင္သို႔ ပို႔ေဆာင္ရာတြင္ ဆႏၵျပသူ ၄၁ ဦး ေထာင္ကားေပၚ၌ အသက္႐ူက်ပ္ကာ ေသဆုံးခဲ့မႈတြင္ သူ႔တြင္ တာ၀န္႐ွိေၾကာင္း ၀န္ခံခဲ့သည္။
          ဤသို႔ အဓိက႐ုဏ္းမ်ား ျဖစ္ပြားေနစဥ္အတြင္း ဇူလိုင္လ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ မဆလပါတီ၏ အေရးေပၚညီလာခံ စတင္က်င္းပခဲ့ရာ ဦးေန၀င္းက မိန္႔ခြန္းေျပာၾကား၍ သူတို႔ႏွင့္အတူ ပါတီဒုတိယဥကၠဌ ဦးစန္းယု၊ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး ဦးေအးကို၊ တြဲဖက္အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး ဦးစိန္လြင္၊ ဗဟိုေကာ္မတီ အလုပ္အမႈေဆာင္ အဖြဲ႔ဝင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ဦးေက်ာ္ထင္ႏွင့္ ဦးထြန္းတင္တို႔ပါ အနားယူေတာ့မည္ဟု ေၾကညာသည္။ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ႏွင့္ တစ္ပါတီစနစ္ (သို႔မဟုတ္) ပါတီစုံစနစ္ က်င့္သုံးရန္ ကိစၥအတြက္ ျပည္သူ႔ဆႏၵ ခံယူပြဲက်င္းပရန္ အဆို တင္သြင္းလိုက္သည္။
          သို႔ေသာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားက ဦးေနဝင္းအား ရာထူး၌ ဆက္လက္ေနရန္ တိုက္တြန္းၾကၿပီး ၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အစီအစဥ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္သည္ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ တစ္ပါတီစနစ္ က်င့္သုံးေရးအတြက္ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲ က်င္းပရန္ အဆိုတင္သြင္းလိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၅ ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပေသာ အေရးေပၚ အစည္းအေ၀းတြင္ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို အ႐ွိန္အဟုန္ျမွင့္ရန္ႏွင့္ ညီလာခံက ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲကို ခံယူပြဲကို သေဘာမတူေၾကာင္း ဦးေအးကိုက အဆိုတင္သြင္းသည္။ ညီလာခံက ေနာက္ဆုံးတြင္ ဦးေန၀င္းအား ပါတီဥကၠဌအျဖစ္မွ အနားယူမႈကိုသာ ခြင့္ျပဳကာ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲ မျပဳလုပ္ရန္ သေဘာတူ ဆုံးျဖတ္ၾကသည္။
ေနာက္တစ္ေန႔တြင္ မဆလပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီ အစည္းအေ၀းကို က်င္းပ၍ ဦးစိန္လြင္ကို ပါတီဥကၠဌသစ္ အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ ဦးစန္းယုအား ႏုတ္ထြက္ခြင့္ျပဳေသာ္လည္း ဦးေက်ာ္ထင္၊ ဦးေအးကိုႏွင့္ ဦးထြန္းတင္တို႔ကို  ျပန္လည္ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္ၾကသည္။  ျပည္သူ႔ဥပေဒအက်ိဳးေဆာင္အဖြဲ႔ ဥကၠဌ ဦးျမင့္ေမာင္ႏွင့္အတူ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေမာင္ေမာင္ခတို႔ကို ရာထူးမွ ထုတ္ပယ္လိုက္သည္။
ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေ၀းက်င္းပရာ ဦးစိန္လြင္ကို ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌ (ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ) အျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္လိုက္သည္။ ဦးေက်ာ္ထင္အား ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ အတြင္းေရးမွဴး၊ ဦးထြန္းတင္အား ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္အား ႏိုင္ငံေတာ္ ျပည္သူ႔ဥပေဒ အက်ိဳးေဆာင္အဖြဲ႔ ဥကၠဌအျဖစ္ အသီးသီး ေ႐ြးေကာက္တင္ေျမွာက္လိုက္ၾကသည္။
ၾသဂုတ္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ၁၉၈၈ ၾသဂုတ္လ ၈ ရက္ေန႔တြင္ တစ္ျပည္လုံးအႏွံ႔ အေထြေထြသပိတ္ႀကီး ဆင္ႏႊဲရန္ ေဆာ္ၾသသည့္ စာ႐ြက္စာတမ္းမ်ား ျဖန္႔ေ၀ၾကသည္။ ၾသဂုတ္လ ၃ ရက္ ညေန ၆ နာရီတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ စစ္ဥပေဒ အမိန္႔ ထုတ္ျပန္ထားေသာ္လည္း ဆႏၵျပသူ လူတစ္ေသာင္းက အမိန္႔ကို ဖီဆန္၍ ၿမိဳ႕တြင္းသို႔ လွည့္လည္ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ အစိုးရက စစ္ဥပေဒကို ဖီဆန္မႈျဖင့္ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ျပည္သူတို႔ကို ဖမ္းဆီးလိုက္ေသာ္လည္း ဆႏၵျပပြဲမ်ား ဆက္လက္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ အေရးအခင္းႀကီး ျဖစ္ပြားေနစဥ္မွာပင္ ၾသဂုတ္လ ၆ ရက္ေန႔တြင္ မဆလ အစိုးရသည္ တ႐ုတ္ျပည္ ယူနန္နယ္႐ွိ ထုတ္ကုန္သြင္းကုန္ ေကာ္မ႐ွင္ႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနတို႔က သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုး ခ်ဳပ္ဆိုၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္း၍ ေစ်းေပါေသာ တ႐ုတ္ ပစၥည္းမ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ လွိမ့္၀င္လာခဲ့သည္။
ၾသဂုတ္လ ၈ ရက္ေန႔တြင္ ကမၻာကပင္ တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားခဲ့ရေသာ ႐ွစ္ဆယ့္႐ွစ္ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံႀကီး ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ရ႐ွိရန္၊ မဆလပါတီ ႏုတ္ထြက္ေပးရန္ႏွင့္ ဆို႐ွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ အဆုံးသတ္ရန္ ေတာင္းဆိုၾကသည္။ ထိုေန႔ည ၁၁ နာရီ ၄၅ မိနစ္တြင္ ဆူးေလဘုရားႏွင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမေ႐ွ႕၌ ဆႏၵျပေနေသာ လူအုပ္ထဲသို႔ စစ္တပ္က ေမာင္းျပန္ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့သည္။ လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ားသည္ ၾသဂုတ္လ ၉ ရက္ေန႔၌ ၿမိဳ႕ေပါင္း ၄၀ သို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ တပ္မ ၂၂ မွ တပ္ဖြဲ႔မ်ားက ဆႏၵျပသူမ်ားကို ပစ္ခတ္႐ွင္းလင္းရာ လူ ၅၀၀၀ ေက်ာ္ ေသေက်၍ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖမ္းဆီးခံရသည္။ အစိုးရက ေသဆုံးသူ အမ်ိဳးသား ၁၀၆ ဦး၊ အမ်ိဳးသမီး ၈ ဦး စုစုေပါင္း ၁၁၄ ဦးသာ ေသဆုံးခဲ့သည္ဟူ၍ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ဒဏ္ရာရသူ ၃၃၆ ဦးႏွင့္ ဖမ္းဆီးခံထားသူေပါင္း ၂၉၆၅ ဦး ႐ွိသည္ဟု ဆိုသည္။ သို႔ေသာ္ ဆႏၵျပမႈမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားရာ ျမန္မာႏိုင္ငံ႐ွိ ေက်ာင္းမ်ားအားလုံးကို ပိတ္လိုက္ရေတာ့သည္။
စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕တြင္ ရဲႏွင့္စစ္တပ္က ဆႏၵျပေနေသာ လူထုကို ပစ္ခတ္ခဲ့သျဖင့္ လူ ၄၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ ၁၉၈၈ ၾသဂုတ္လ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ဘရင္းကယ္ရီယာမ်ားေပၚမွ စစ္သားမ်ား၏ ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ ဆႏၵျပသူ ေက်ာင္းသားႏွင့္ အရပ္သား အေျမာက္အျမား ေသဆုံးခဲ့ရျပန္သည္။ ဆႏၵျပသူမ်ား ကလည္း စစ္သားမ်ားကို ဓါတ္ဆီဗုံး၊ ဂ်င္ကလိ၊ ဓား႐ွည္ႏွင့္ လွံမ်ား အသုံးျပဳကာ ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုေန႔၌ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး၌ စစ္တပ္က ေဆး႐ုံအမႈထမ္းမ်ား ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ သူနာျပဳ ဆရာမမ်ား၊ ဆရာ၀န္ႏွင့္ လူနာအခ်ိဳ႕ ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ ေျမာက္ဥကၠလာပတြင္ ေဒါသထြက္ေနေသာ လူအုပ္ႀကီးက ရဲတပ္သားအခ်ိဳ႕အား ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေခါင္းျဖတ္သတ္လိုက္ၾကသည္။
ၾသဂုတ္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ အေထြေထြသပိတ္ေၾကာင့္ အစိုးရယႏၱရားမ်ား လုံး၀ရပ္ဆိုင္းသြားသည္။ စစ္တပ္အဖြဲ႔မ်ား သြားလာမႈကို ဟန္႔တားရန္ လူထုက တားဆီးပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္က မဆလအစိုးရႏွင့္ ျမန္မာျပည္မွ လူသတ္မႈမ်ားအား ႐ူတ္ခ်သည့္ အဆိုကို တညီတညြတ္တည္း အတည္ျပဳလိုက္သည္။ ၾသဂုတ္လ ၁၂ ရက္ေန႔ သမၼတသက္တမ္း ၁၇ ရက္သာ ႐ွိေသးသည့္ သမၼတဦးစိန္လြင္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌ၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအျဖစ္မွ ဆင္းေပးလိုက္ရၿပီး ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္မွ ႏုတ္ထြက္ေပးလိုက္ရသည္။ ဦးစိန္လြင္ျပဳတ္က်သြား၍ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕လယ္ လမ္းမ်ားေပၚ ထြက္လာေသာ ျပည္သူလူထုက ေပ်ာ္႐ႊင္စြာ ကခုန္ခဲ့ၾကသည္။
ၾသဂုတ္ ၁၅ ရက္တြင္ ၾသဂုတ္ ၉ ရက္ေန႔မွစ၍ ရန္ကုန္၊ စစ္ကိုင္းႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕မ်ားတြင္ လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားက ကေလးမ်ား ၊ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ျပည္သူမ်ားကို ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္သတ္ျခင္းႏွင့္ လွံစြပ္ျဖင့္ ထိုးသတ္ျခင္းတို႔မွာ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒမ်ားကို လုံး၀ဆန္႔က်င္ရာ ေရာက္ေၾကာင္း ရန္ကုန္ ေ႐ွ႕ေနမ်ား ေကာင္စီက ထုတ္ျပန္ေၾကညာသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေက်ာင္းသားႏွင့္ အစိုးရၾကားတြင္ ၀င္ေရာက္ေစ့စပ္ေပးႏိုင္ရန္အတြက္ ျပည္သူ႔အတိုင္ပင္ခံ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ ဖြဲ႔စည္းရန္ အဆိုျပဳလိုက္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးႏု၊ သမၼတေဟာင္း မန္း၀င္းေမာင္တို႔အျပင္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မတိုင္မွီက ႏိုင္ငံေရးေဆာင္႐ြက္ခဲ့ေသာ ၀ါရင့္ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေထာက္ခံႀကိဳဆိုခဲ့ၾကသည္။
ၾသဂုတ္လ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆရာဝန္မ်ားအသင္းက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ အစုလိုက္ အၿပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္ျခင္းကို ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကသည္။ ၾသဂုတ္လ (၁၇) ရက္ေန႔တြင္မူ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး အျပင္ဘက္၌ လူ ၃၀၀၀ ခန္႔ ဆႏၵျပေနစဥ္ စစ္တပ္မွ သံခ်ပ္ကာမ်ားႏွင့္ ၀န္းရံထားလိုက္သည္။
ၾသဂုတ္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ မဆလအစိုးရက စတုတၳအႀကိမ္ ျပည္သူ႔လႊြတ္ေတာ္ အေရးေပၚ အစည္းအေ၀း က်င္းပကာ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီဥကၠဌႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအျဖစ္ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ကို ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ေၾကာင္း သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထိုေန႔မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ ေၾကညာခ်က္ (အမွတ္ ၃/၈၈) ျဖင့္ ျပည္သူ႔တရားသူႀကီးအဖြဲ႔ဥကၠဌ ဦးတင္ေအာင္ဟိန္း ဦးေဆာင္သည့္ ျပည္သူ႔ဆႏၵ ေလ့လာစုံစမ္းေရး ေကာ္မ႐ွင္ကို ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။
ၾသဂုတ္လ ၂၀ ရက္တြင္ ဆႏၵျပသူမ်ားက ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ သမၼတရာထူးမွ ႏုတ္ထြက္ေပးရန္ႏွင့္ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပရန္အတြက္ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ဖြဲ႔စည္းေပးရန္ ေတာင္းဆိုၾကသည္။ ၾသဂုတ္ ၂၂ မွ ၂၃ ရက္ေန႔အထိ ျပည္သူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ လမ္းေပၚထြက္၍ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ အေထြေထြ သပိတ္ႀကီးက အစိုးရႏုတ္ထြက္ရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ ဟသၤာတ၊ မုံ႐ြာ၊ ေရဦး၊ ေရနံေခ်ာင္း၊ ေခ်ာက္၊ မေကြးႏွင့္ အထက္ျမန္မာျပည္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္လည္း ေန႔စဥ္လိုလို ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ အေထြေထြသပိတ္ႀကီးတြင္ လူထုေျခာက္သိန္းခန္႔ ပါ၀င္ဆႏၵျပခဲ့သည္ဟု သိရသည္။
ၾသဂုတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မရမ္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္ ေအဒီလမ္း (ယခု ေမခလမ္း) ႐ွိ ဦးေန၀င္းအိမ္တြင္ အေရးေပၚ အစည္းအေ၀းတစ္ခု ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း သတင္းမ်ား ထြက္ေပၚလာသည္။ ထိုအစည္းအေ၀းတြင္ လူထုမၿငိမ္သက္မႈမ်ားကို ၿဖိဳခြင္းရန္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာ အသစ္ ေရးဆြဲၾကသည္။
သမၼတ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ၾသဂုတ္လ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ မာ႐ွယ္ေလာ စစ္ဥပေဒကို ႐ုပ္သိမ္းလိုက္သည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ခ်ထားေသာ တပ္မ်ားလည္း ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းသြားသည္။ ေဒါက္တာ ေမာင္ေမာင္က တစ္ပါတီစနစ္ (သို႔မဟုတ္) ပါတီစုံစနစ္ က်င့္သုံးရန္ ကိစၥအတြက္ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲကို ျပဳလုပ္ေပးရန္ ကတိျပဳလုိက္သည္။
ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ နံနက္ပိုင္းတြင္ ဇူလိုင္လ ၂၉ ရက္ေန႔က ဖမ္းဆီးထားခဲ့သည့္ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီးႏွင့္ အေပါင္းအပါ ၉ ဦးကို ျပန္လည္လႊတ္ေပးလိုက္သည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ၾသဂုတ္လ ၃ ရက္ေန႔မွ ၂၅ ရက္ေန႔အထိ ဖမ္းဆီးခဲ့ေသာ သံဃာေတာ္ ၂၇ ပါး၊ ေက်ာင္းသား ၅၉၇ ဦး၊ ေက်ာင္းသူ ၁၄၇ ဦး၊ အရပ္သား ၁၅၈၈ ဦး၊ အရပ္သူ ၂၂၂ ဦး ၀န္ထမ္း ၁၆၉ ဦး စုစုေပါင္း ၂၇၅ဝ ဦးတို႔ကို ျပန္လည္လႊတ္ေပးခဲ့သည္။
ထိန္းသိမ္းရာမွ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာေသာ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီးသည္ ထိုေန႔ ညေနပိုင္းတြင္ စမ္းေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္ ပဒုမၼာကြင္း၌ လူထုအစည္းအေ၀း ျပဳလုပ္၍ လူထုႀကီးအား “စစ္တပ္ကို စိတ္ႏွင့္ေတာင္ မျပစ္မွားၾကနဲ႔ဟု” ေျပာဆိုခဲ့ေသာေၾကာင့္ သုံးဖက္ခၽြန္ ေအာင္ႀကီး ဟူ၍ လူထု၏ ကင္ပြန္းတပ္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။
အလားတူ ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္ေန႔ နံနက္ပိုင္းတြင္ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သမီးျဖစ္သူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေ႐ႊတိဂုံေစတီေတာ္ အေနာက္ဘက္မုခ္၌ မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ အဆိုပါ လူထုအစည္းအေ၀းပြဲတြင္ ေျပာၾကားခဲ့ေသာ မိန္႔ခြန္းသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ျမန္မာႏိုင္ငံခရီးစဥ္၌ ပထမဆုံး ေျပာၾကားခဲ့ေသာ မိန္႔ခြန္းျဖစ္သလို လူထုတစ္ရပ္လုံးက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ မိန္႔ခြန္းကို သေဘာက် ႏွစ္ၿခိဳက္ကာ ထိုေန႔မွ စတင္ကာ လူထုေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ အားလုံးက သတ္မွတ္ခဲ့ၾကေလသည္။
ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္မွ ၂၈ ရက္အတြင္း အင္းစိန္ေထာင္၌ ေထာင္တြင္းဆူပူမႈမ်ား စတင္ျဖစ္ေပၚလာသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ႏိုင္ငံအ၀ွမ္း႐ွိ ၿမိဳ႕ေပါင္း (၉)ၿမိဳ႕မွ ေထာင္မ်ားတြင္လည္း အဓိက႐ုဏ္းမ်ား တစ္ၿပိဳင္နက္ ျဖစ္ေပၚလာၿပီးေနာက္ အစိုးရက အက်ဥ္းသား ၉ဝဝဝ ေက်ာ္ခန္႔ကို လႊတ္ေပးလိုက္သည္။
ၾသဂုတ္လ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အေထြေထြေရာဂါကု ေဆး႐ုံႀကီးအေရးေပၚဌာနေ႐ွ႕၌ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ေဟာင္းႏွင့္ ကာကြယ္ေရး ၀န္ႀကီးေဟာင္း ဦးတင္ဦးက မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားသည္။
ၾသဂုတ္လ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ဗမာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢကို ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္၍ ဥကၠဌအျဖစ္ မင္းကိုႏိုင္ကို ေ႐ြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ၾကသည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးႏုက ဒီမိုကေရစီႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (ယာယီ) ကို တည္ေထာင္ခဲ့ရာ ဗိုလ္မွဴးေအာင္ ၊ သခင္ခင္ေအာင္၊ သခင္ခ်စ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း သူရဦးတင္ဦး၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ေ႐ႊ၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေဟာင္း ေစာျမင့္ ၊ ၀ိဓူရ သခင္ခ်စ္ေမာင္၊ သခင္သိန္းေဖ (၀ါးခယ္မ) စေသာ ၀ါရင့္ႏိုင္ငံေရးသမားႀကီးမ်ား ပါ၀င္ခဲ့သည္။
ၾသဂုတ္လ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ေ႐ွ႕ေနမ်ား၊ စာေရးဆရာမ်ား၊ ႐ုပ္႐ွင္သ႐ုပ္ေဆာင္မ်ား၊ အဆိုေတာ္မ်ားလည္း ဆႏၵျပပြဲမ်ားတြင္ ပါ၀င္လာခဲ့ၾကသည္။ လူထုလူတန္းစားအသီးသီး လူထုဆႏၵျပပြဲတြင္ ပါ၀င္လာၿပီးေနာက္ မဆလပါတီ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ပါတီ၀င္အျဖစ္မွ ႏုတ္ထြက္ခဲ့ၾကသည္။
ၾသဂုတ္လ ၃၁ ရက္ေန႔တြင္ အေနာက္ဂ်ာမနီက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို သေဘာမတူေၾကာင္း ျပသရန္အတြက္ ဂ်ာမန္မတ္ေငြ ၆၅ သန္း ေထာက္ပ့ံကူညီမႈကို ရပ္စဲလိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေ႐ွ႕ေနမ်ားအသင္းက ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ဖ်က္သိမ္းေပးရန္ ေတာင္းဆို၍ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းမႈမွာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။
ဆႏၵျပမႈမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ပြားကာ ၿမိဳ႕ႀကီးၿမိဳ႕ငယ္ စုစုေပါင္း ၅ဝ ခန္႔မွာ ဆႏၵျပသူမ်ား လက္ထဲ က်ေရာက္သြားသည္။
စက္တင္ဘာလ ၃ ရက္ေန႔တြင္ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ စတီဗင္ေဂ်ဆိုလာ့ဇ္ (Stephen J.Solarz) ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္႐ွိလာၿပီး သမၼတ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ႏွင့္ ေတြ႔ဆုံခဲ့သည္။
စက္တင္ဘာလ  ၅ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕႐ွိ စစ္မႈထမ္းေဟာင္းမ်ားႏွင့္ ၀န္ထမ္းအမ်ားစု ေနထိုင္ရာ ေတာင္ဥကၠလာပၿမိဳ႕နယ္ စီမံကိန္း (၁) ရပ္ကြက္သို႔ ကပစမွ ညအခ်ိန္တြင္ ဂ်င္ကလိ ေသတၱာမ်ား လာေရာက္ေပးပို႔ၿပီးေနာက္ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ အုပ္စုဖြဲ႔အဓိက႐ုဏ္းမ်ား ေပၚေပါက္ကာ လူေပါင္း ၂၃ ေယာက္ ေခါင္းျဖတ္မီး႐ိႈ႕သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။
ဆႏၵျပအင္အားစုတို႔သည္ အေထြေထြ သပိတ္ေကာ္မတီ (G.S.C)၊ ေက်ာင္းသားမ်ား စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရး ေကာ္မတီ (S.C.S) မ်ား ဖြဲ႔စည္းၿပီး ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ ဆႏၵျပကာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ ဖြဲ႔စည္းေရးကို ေတာင္းဆိုေနၾကေသာ္လည္း အခ်ိန္ၾကာေညာင္းလာသည္ႏွင့္အမွ် သပိတ္ အင္အားစုမ်ားလည္း ပင္ပန္းလာၾကသည္။ ထိုစဥ္အတြင္း ဗိုလ္မွဴးႀကီး ခင္ညႊန္႔ဦးေဆာင္ေသာ ေထာက္လွမ္းေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားက လူထုစားသုံးေသာ အစားအစာႏွင့္ ေရတို႔တြင္ အဆိပ္ခတ္၍လည္းေကာင္း၊ ရပ္ကြက္တြင္းသို႔ မီးကြင္းမ်ားပစ္၍ လည္းေကာင္း၊ ျပည္သူတို႔ က်ီးလန္႔စာစားျဖစ္ေစရန္ အဖ်က္အေမွာင့္လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။
စက္တင္ဘာလ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးႏုက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ၀ကၤဘာလမ္း ၿခံအမွတ္ ၁၀ ၌ သူ႔ထံမွ လုယူခံရေသာ အာဏာေတာ္ကို သူျပန္လည္ရယူသည့္အေနျဖင့္ တရား၀င္ စင္ၿပိဳင္အစိုးရကို ၀န္ႀကီးစာရင္တင္ျပ၍ ဖြဲ႔စည္းကာ ကမၻာသို႔ ေၾကညာခဲ့သည္။
ဦးႏု၏ တရား၀င္စင္ၿပိဳင္အစိုးရကို ၆၂ ေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ၊ တိုက္ပြဲ၀င္ ေ႐ွ႕ေနမ်ားအဖြဲ႔၊ စက္မႈ (၁) သမဂၢ၊ ေရလုပ္ငန္းသမဂၢ စေသာ အဖြဲ႔ (၇) ဖြဲ႔က ခ်က္ခ်င္းေထာက္ခံေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။ အေထြေထြသပိတ္ ေကာ္မတီက ပထစ အစိုးရကို အသက္သြင္းျခင္း မဟုတ္ပါက စင္ၿပိဳင္အစိုးရကို ေထာက္ခံမည္ဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ ထိုေန႔မွာပင္ တပ္မေတာ္(ေလ) မွ စစ္သည္ေပါင္း ၂၀၀ ခန္႔က လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ားတြင္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ကာ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။
ဦးႏု၏ တရား၀င္စင္ၿပိဳင္အစိုးရ ေၾကညာၿပီးေနာက္ မၾကာမီမွာပင္ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္က မဆလ ပါတီ ဒုတိယအႀကိမ္ အေရးေပၚ ပါတီညီလာခံေခၚယူၿပိး ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ (၁၁) အရ မဆလ တစ္ပါတီတည္းသာ ႐ွိရမည္ဟူေသာ ျပဌာန္းခ်က္ကို ပယ္ဖ်က္ေပးမည္။ ပါတီမ်ား ဖြဲ႔ၾကပါ။ သုံးလအတြင္း ပါတီစုံ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲကို တရားမွ်တစြာ က်င္းပေပးမည္၊ မဆလပါတီ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီ၀င္မ်ား မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ် အေ႐ြးမခံပါ ဟု ေၾကညာခဲ့သည္။
ဦးႏုက သပိတ္ေကာ္မတီ၀င္မ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆုံ၍ သမၼတေဒါက္တာ ေမာင္ေမာင္၏ ကတိကို ယုံၾကည္ေၾကာင္း၊ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္သည္ ဂုဏ္သိကၡာ႐ွိသည့္ လူႀကီးလူေကာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္။ သပိတ္ေကာ္မတီမ်ားအေနျဖင့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ၀င္သင့္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေ၀းခန္းမ၌ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ က်င္းပႏိုင္ရန္အတြက္ ဦးဘေဌး၊ ဦးေက်ာ္ညႊန္႔၊ ဦးစန္းေမာင္၊ ဦးေစာၾကာဒိုး၊ ဆရာခ်ယ္ တို႔ ပါ၀င္ေသာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မ႐ွင္ကို ဖြဲ႔စည္းေပးသည္။
သပိတ္ေကာ္မတီ၀င္မ်ားက “ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ကို မယုံၾကည္ေၾကာင္း၊ အကယ္၍ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ၀င္ပါက မဆလပါတီသည္ အဖြဲ႔၀င္အင္အား ၊ ေငြေၾကးအင္အား ျပည့္စုံသည့္ အဖြဲ႔ႀကီးျဖစ္၍ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားအေနျဖင့္  ယွဥ္ၿပိဳင္ အႏိုင္ယူဖြယ္ မ႐ိွေၾကာင္း” တင္ျပၾကသည္။
သပိတ္ကာလ အခ်ိန္ၾကာလာၿပီးေနာက္ တစ္စုံတစ္ရာ အဆုံးအျဖတ္ မေပးႏိုင္ ျဖစ္လာေသာအခါ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢက ဦးႏု၊ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီး၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း တင္ဦးတို႔ကို ေဆးတကၠသိုလ္ (၁) ခန္းမသို႔ ဖိတ္ၾကား၍ မည္သို႔ ဆက္လက္ေဆာင္႐ြက္ သင့္ေၾကာင္း ၾသ၀ါဒေပးပါဟု ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ ယခုခ်က္ခ်င္း အဆုံးအျဖတ္ေပးရန္မဟုတ္ဘဲ ၄၈ နာရီအတြင္း အေျဖေပးရန္ ပန္ၾကားရာ ဦးႏုက ေနာက္တစ္ေန႔တြင္ တကသ အဖြဲ႔၀င္ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆုံ၍ “သူဖြဲ႔စည္းထားေသာ စင္ၿပိဳင္အစိုးရကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားက ေထာက္ခံၾကပါ၊ ေထာက္ခံပါက အစစအရာရာ သူတာ၀န္ယူမည္။ အကယ္၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ တင္ျပထားသလို ၾကားျဖတ္အစိုးရ ဖြဲ႔မည္ဆိုလွ်င္ မိမိတို႔ဘာသာဖြဲ႔၍ အစိုးရဖြဲ႔ေပးမည္ကို မေစာင့္ပါႏွင့္၊ ဖြဲ႔ၿပီးပါက သူေထာက္ခံမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေပးသည့္တာ၀န္ကို သူထမ္း႐ြက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း” ေျပာၾကားခဲ့သည္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ အင္အားတစ္သိန္း ႐ွစ္ေထာင္႐ွိေသာ စစ္တပ္ကို မဆလ ပါတီမွ ႏုတ္ထြက္ခြင့္ျပဳေၾကာင္း အစိုးရက ေၾကညာသည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန အျပင္ဘက္ ဖဆပလရပ္ကြက္အနီး၌ ဆႏၵျပသူမ်ားႏွင့္ စစ္သားမ်ား ထိပ္တိုက္ရင္ဆုိင္မႈ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ေအာင္ႀကီးႏွင့္ အျခားပုဂၢိဳလ္မ်ားက အေျခအေနကို ၀င္ေရာက္ထိန္းသိမ္း၍ လူစုခြဲေပးလိုက္သည္။
စက္တင္ဘာလ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ ကုန္သြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနအေပၚမွ ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့ေသာ စစ္သား ၂၄ ဦးစလုံးမွာ ေနာက္ဆုံးတြင္ လက္နက္ခ်လိုက္ရသည္။ အစိုးရက ႏုတ္ထြက္ေပးရန္ႏွင့္ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႔စည္းေပးရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့သျဖင့္ ဆႏၵျပမႈမ်ား ပို၍ ျပင္းထန္လာခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားအခ်ိဳ႕မွာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ အဖြဲ႔မ်ားထံတြင္ စစ္သင္တန္းမ်ား တက္ေရာက္ရန္ႏွင့္ လက္နက္မ်ား ရ႐ွိရန္အတြက္ ထုိင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္ေဒသမ်ားသို႔ ထြက္ေျပးတိမ္းေ႐ွာင္ခဲ့သည္။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပမည္)